Czy wiecie, że w bazie pytań opublikowanej przez CEM aż w 22 pytaniach wspomniana jest gruźlica?
Jest to choroba, która w Polsce dotyka około 8 000 osób rocznie, a jej podstępny, skąpoobjawowy przebieg ułatwia jej rozprzestrzenianie się w populacji. U części chorych występują objawy ogólnoustrojowe jak stany podgorączkowe, nocne poty, złe samopoczucie oraz spadek masy ciała, jednak nie u wszystkich. W postaci płucnej, najczęstszym objawem jest przewlekły kaszel, który z czasem zmienia charakter z suchego na mokry, a w odkrztuszanej wydzielinie niejednokrotnie pojawia się krew.
Należy pamiętać, że chociaż postać płucna jest najczęstsza, prątek gruźlicy może wywołać również (między innymi):
gruźlicę opłucnej - gromadzenie bardzo dużej ilości płynu w jamie opłucnej, częste objawy ogólne: gorączka, duszność, kaszel, ból w klatce piersiowej;
gruźlicę węzłów chłonnych - zwykle dotyczy węzłów szyjnych i nadobojczykowych, które ulegają bezbolesnemu powiększeniu i stawardnieniu, a po pewnym czasie rozmiękają i ewakuują treść ropną przez przetoki skórne ;
gruźlicę kości i stawów - zwykle dotyka kręgosłupa, powodując objawy bólowe i ograniczenie ruchomości, a także zwiększa ryzyko złamań;
gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - dotyczy głównie dzieci, objawy typowe dla ZOMR;
gruźlicę układu moczowo-płciowego - może powodować niepłodność;
gruźlicę przewodu pokarmowego - może doprowadzić do zaburzeń pasażu;
Jak sądzicie, czy gruźlicę dróg moczowych zaliczymy do przyczyn jałowego ropomoczu?
Tak! Prątki nie wyrosną na standardowo stosowanych pożywkach, dlatego wynik posiewu będzie negatywny. Aby uzyskać hodowlę, konieczne jest zastosowanie specjalnych pożywek, używa się w tym celu podłoża stałego – jest to metoda Löwensteina-Jensena, albo płynnego (w Polsce najczęściej używana jest metoda Bactec).
Postaci gruźlicy można podzielić również na te o lekkim i o ciężkim przebiegu.
Według podręcznika W. Kawalec w zależności od lokalizacji zmian wyróżnia się:
| postacie o lekkim przebiegu: | postacie o ciężkim przebiegu: |
|---|---|
|
|
Diagnozę gruźlicy płucnej stawia się na podstawie stwierdzenia w rozmazie lub hodowli obecności prątków. Materiałem do badania jest plwocina lub materiał pobrany w czasie bronchoskopii (popłuczyny oskrzelowe lub fragment tkanki).
W leczeniu wykorzystujemy schematy wielolekowe, przez 2 miesiące stosuje się ryfampicynę, izoniazyd, pyrazinamid i etambutol (jest to faza intensywna), a przez następne 4 miesiące ryfampicynę i izoniazyd (faza kontynuacji). Leczenie trwa zwykle 6 miesięcy.
Chociaż stosowanie GKS w przebiegu gruźlicy jest raczej niewskazane, są jednak sytuacje, w których należy je zastosować. Są to:
niedoczynność nadnerczy w przebiegu gruźlicy nadnerczy
ostre zapalenie osierdzia
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu u chorych z zaburzeniami świadomości i objawami zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego
ciężko przebiegające wysiękowe zapalenie opłucnej i otrzewnej
zagrażające życiu zwężenie dróg oddechowych
gruźlica węzłów chłonnych z objawami ucisku na sąsiednie struktury
ciężkie reakcje nadwrażliwości na leki przeciwprątkowe, gdy nie ma możliwości zastąpienia ich innymi lekami
zespół zapalny w przebiegu powrotu prawidłowej odpowiedzi immunologicznej u chorych zakażonych HIV.
Gruźlica jest jedną z tych choróba zakaźnych, na którą na szczęście mamy szczepionkę. BCG należy do szczepionek żywych, atenuowanych. Noworodki szczepi się rutynowo, najczęściej w 1. dobie życia, jednocześnie ze szczepieniem przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Jeżeli dziecka nie zaszczepiono w pierwszych dniach po urodzeniu lub później, jedną dawkę szczepionki należy podać jak najszybciej (do 15. roku życia).
Istnieją cztery przeciwwskazania do tego szczepienia:
mała urodzeniowa masa ciała <2000 g
ciężkie urazy okołoporodowe (wylew wewnątrzczaszkowy, zamartwica)
ciężkie wady rozwojowe
intensywna żółtaczka nasuwająca podejrzenie konfliktu serologicznego
Szczepionka chroni przed ciężkimi postaciami gruźlicy - rozsianą i gruźliczym zapaleniem opon mózgowych.
Dzieci najczęściej zakażają się od chorych dorosłych w wyniku kontaktu z chorym wydalającym prątki gruźlicy w ślinie.
Przy okazji, lekarz wystawiający zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy (druk ZUS ZLA) z powodu gruźlicy użyje kodu literowego D. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu gruźlicy lub ciąży za okres nie przekraczający 270 dni (z powodu innych chorób jest to 182 dni).
Teraz już pytania o gruźlicę was nie zaskoczą!
Zachęcamy do wygenerowania testu, gdzie będziecie mieli okazję sprawdzić czy wszystko zapamiętaliście :)