Upływający czas wakacji, błogiego spokoju i odpoczynku. Pewnie siedzieliście jeszcze niedawno na plaży i sączyliście drinka, ale czy pamiętacie, że alkohol jest jednym z czynników rozwoju ostrego zapalenia trzustki?
Do jego rozwoju dochodzi w wyniku zaburzenia równowagi mechanizmów stabilizujących aktywność enzymów w komórkach trzustki, w efekcie enzymy zostają aktywowane w obrębie narządu prowadząc do samostrawienia. Jakby tego było mało, to uszkodzeniu mogą ulec także sąsiadujące tkanki, a część narządu może ulec nawet nieodwracalnemu zniszczeniu. Ostre zapalenie trzustki wyzwala bardzo silną reakcję, początkowo miejscową, nierzadko jednak uogólnioną. Uczestniczą w niej liczne mediatory i komórki zapalne tj. neutrofile, eozynofile i wiele innych.
Jakie czynniki mogą zatem wywołać ostre zapalenie trzustki? Do przypomnienia sobie przyczyn posłuży Wam mnemotechnika „I GET SMASHED”.
I –(idiopathic) przyczyna idiopatyczna -> od 15-20% przypadków
G – (gallstones) kamienie żółciowe – najczęstsza przyczyna ostrego zapalenia trzustki. Kamienie cholesterolowe – najczęstsza postać są wynikiem nadmiaru cholesterolu. Nierównowaga między cholesterolem, kwasami żółciowymi i fosfolipidami powoduje wytrącanie się kryształów cholesterolu.
E –(ethanol) = alkohol – nadmierne spożycie alkoholu
T – (trauma) – urazy spowodowane wypadkami lub zabiegami chirurgicznymi, mogą uszkodzić tkankę trzustki i wywołać OZT
S – (steroid use)- duże ilości sterydów
M- (mumps) – świnka -> infekcja wirusowe (najczęstsza przyczyna zapalenia trzustki wywołana wirusem)
A – (autoimmune) autoimmunologiczne -powstaje, gdy układ odpornościowy atakuje trzustkę, może wywoływać nawracające epizody ostrego zapalenia trzustki, a badania laboratoryjne mogą wykazać podwyższony poziom IgG4
S – (scorpion stings) jad skorpiona – mimo, że użądlenia skorpiona są stosunkowo rzadko, to mogą wywołać OZT (inne objawy: drętwienie, trudności z połykanie, ślinienie, niewyraźna mowa, trudności z oddychaniem) ; zazwyczaj ustępuje samoistnie, czasami może jednak zagrażać życiu
H – hiperkalcemia i hipertriglicerydemia (hipertriglicerydemia >1000mg/dl; hiperkalcemia >14mg/dl)
E – ERCP = endoskopowa wsteczna cholangiopankreatografia -> metoda stosowna do diagnozowania schorzeń dróg żółciowych lub trzustkowych, może prowadzić do OZT z powodu niedrożności, urazu lub alergii na kontrast
D – (drugs) leki np. leki immunosupresyjne np. leflunomid, azatiopryna, merkaptopuryna; tetracykliny, NLPZ (celekoksyb), statyny np. simwastatyna, leki przeciwcukrzycowe np. sitagliptyna; tiazydy.
Znacie już czynniki wyzwalające ostre zapalenie trzustki, czas teraz poznać objawy.
Do najczęstszych symptomów należą:
· Ból w nadbrzuszu promieniujący do dolnej części brzucha, boku, klatki piersiowej lub pleców
· nudności i wymioty
· gorączka
· objaw Cullena (siniaki okołopępkowe)
· Objaw Greya-Turnera (krwawe podbiegnięcia ok. lędźwi)
· Objaw Loefflera – zaczerwienienie twarzy
· Objaw Halsteadta – marmurkowatość kończyn i brzucha
· Żółtaczka
Do rozpoznania OZT konieczne jest spełnienie 2 z 3 niżej wymienionych kryteriów:
-> Typowy obraz kliniczny
-> Wzrost aktywności enzymów trzustkowych w surowicy >3x ponad górną granicę normy
-> Cechy OZT w badaniach obrazowych (W USG: zatarcie granic trzustki, zmniejszona i niejednorodna echogeniczność miąższu
Należy zwrócić uwagę, że zachorowalność na ostre zapalenie trzustki w ostatnim czasie uległa zwiększeniu, co najprawdopodobniej jest związane z coraz częściej występującą nadwagą/otyłością, które sprzyjają powstawaniu kamicy żółciowej, jednocześnie zwiększając ryzyko wystąpienia ostrego zapalenia trzustki.