Polskie nazwisko w medycynie - Edmund Faustyn Biernacki

Edmund Biernacki, którego oblicze możecie podziwiać na powyższym zdjęciu, to polski lekarz, patolog, neurolog i filozof medycyny, który zasłynął w świecie medycznym opisując związek między prędkością opadania krwinek czerwonych, a dobrostanem organizmu. Zależność tę określamy obecnie na jego cześć jako Odczyn Biernackiego - w skrócie OB, przy czym nie należy mylić tego sformułowania z objawem Biernackiego, który również został opisany przez tego pana, odnosi się jednak do porażenia nerwu łokciowego w przebiegu kiły. 

Odczyn Biernackiego, znany w wersji anglojęzycznej jako ESR (erythrocyte sedimentation rate), to badanie laboratoryjne służące jako wskaźnik występowania stanu zapalnego w organizmie. Badanie to nie jest specyficzne dla konkretnej choroby, może wskazywać na choroby infekcyjne, autoimmunologiczne lub nowotworowe, dlatego należy je interpretować w zestawieniu z innymi danymi medycznymi. Istotą badania jest pomiar drogi opadania krwinek czerwonych w niekrzepnącej krwi, w czasie 1 godziny.

Sedymentacja krwinek czerwonych jest zjawiskiem fizycznym, zależnym od przyłączania się do ich powierzchni białek, zwanych aglomerynami. Erytrocyty mają ujemny ładunek elektryczny, który w warunkach prawidłowych powoduje ich odpychanie od siebie. Z kolei białka osocza, o zwykle ładunku dodatnim, przyłączające się do krwinek, neutralizują ładunek i umożliwiają ich aglomerację oraz rulonizację. Rzeczonymi białkami są m. in. fibrynogen, protrombina, plazminogen, białko C-reaktywne, alfa1-antytrypsyna, białka dopełniacza, haptoglobina, czy ceruloplazmina, które z pewnością kojarzycie jako białka ostrej fazy. 

Należy pamiętać, że w niektórych stanach chorobowych, odczyn Biernackiego będzie zaburzony. Są to na przykład policytemia, niektóre hemoglobinopatie czy sferocytoza. 

Wykonanie badania sprowadza się do pobrania próbki krwi żylnej do fiolki zawierającej antykoagulant (cytrynian sodu lub EDTA) i odstawienie jej w pozycji pionowej na godzinę. Wynik odczytywany po tym czasie stanowi liczbę milimetrów osocza zgromadzonych nad czerwonym osadem z krwinek - czyli o ile mm/h opadły erytrocyty względem wysokości po pobraniu.  

Normy dla OB prezentują się następująco: 

 

Odczyn Biernackiego – wartości referencyjne


 

kobiety

mężczyźni

noworodki

1-2 mm

1-2 mm

niemowlęta do 6. miesiąca życia

11-22 mm

11-22 mm

dzieci i dorośli do 60. roku życia

3-15 mm

1-10 mm

dorośli po 60. roku życia

3-20 mm

1-15 mm

 

Przyspieszone OB może wskazywać na patologie, takie jak: 

  • Anemia

  • Zapalenie tętnic

  • Infekcje

  • Choroby nerek

  • Niski poziom albumin w osoczu

  • Toczeń

  • Chłoniak

  • Szpiczak mnogi

  • Polimialgia reumatyczna

  • Reumatoidalne zapalenie stawów

  • Uogólnione zapalenie naczyń

  • Choroby tarczycy

  • Makroglobulinemia Waldenstroma

Fizjologiczne przyspieszenie OB ma miejsce w ciąży, połogu i w czasie miesiączki.

Można zatem podsumować, że wskaźnik ten, choć bardzo mało specyficzny, może stanowić tło dla wielu schorzeń, a stwierdzenie nieprawidłowości w tym zakresie powinno skłonić nas do dogłębnej analizy dolegliwości pacjenta.